SAGALEE QEERROO, Gabaasa Sochii Walii Gala Uumati Oromoo Wagga Tokko Keessa Taasise Dhiheessa (Sadaasa 11,2014 SQB)
Aside
Gabaasa Qeerroo Finfinnee
Mootummaan Wayyaanee hoj-dhabdoota dirree waraanaatti erguuf maqaa hojii argattuutin galmeessaa jira. Mootummaan wayyaanee yeroo ammaa hidhattoota isaa duraa irraa amantaa waan dhabaa jiruuf humna waraana biyyattii keessatti baayinaan oomishuu karoorfatee kae uummata irratti waraana ijaarrachuuf sochii itti fufee jira.
Aangoo isaa irra turuuf humna waraanaa malee tooftaa fi shiroonni inni baroota isaa keessatti dalagaa yoonaan isa gahe yeroo kana haamilee dhabsiisee kufaatii isaaf yaaddessaa waan itti taheef humna waraanaatti amanuun filannoo isaa tahuu hubatee sobaan dargaggoota biyyattii ganda tokko irratti hanga nama 13 hoji argattu, mootummaan hojii isiniif kenna jechuudhaan sossobee galmeessaa jira. Sabboontooni caasaa mootummaa keessaa qaban yeroo ammaa kana ilmaan Oromoo bakka jiranitti rakkoo keessa jiran irratti dachaan yoo isaan qaqqabellee deemanii akka hin galmoofneef dhaamsa dabarsaa jiruu.
(Ibsa ABO Gabaasaa Amnesty International Deggaruun)
Mootummoota darara suukanneessaan ummatoota humnaan bulchan irratti raawwatan keessaa mootummaa Wayyaanee kan dursu hin jiru. Dhufaatii isaa bara 1991 irraa eegalee waggoota aangoo irra ture kanneen keessatti kan ifatti fixee fi dhoksaan dhabamsiise, jireenya irraa mancaasee kadhattummaaf dabarse kenne lakkoobsaan kaa’uun mootummaa abbaa irree kanaafuu hin laaffatu. Mootummaa “Humnaan bitaa jiraatuu” imaammata godhatuun raggaafatee bittaa isaa gara jabinaan itti fufee jiru, gochaa suukanneessaa fi faashistummaa raawwadhus “maaltu ana gaafata?” tuffii jedhuun ifatti raawwatu addunyaan irra deddeebi’ee kan ifatti arge dha.
ABOn mirgi ummatni Oromoo akka kabajamuuf durummaan qabsaa’uun akeeka isaa tahullee yeroon inni itti miidhaan ummatoota cunqorfamoo Empaayera Itophiyaa irra geessifamu dantaan sobamee callisuun bira hin tarre. Dura dhaabbatuun balaaleffateera. Saaxiluun abaareera. Fixiinsa gara jabinaa fi diinummaa ummatoota Sidaamaa, Gambeellaa, Ogadeniyaa fi Amaara dabalatee kanneen biro irratti raawwatame ifatti balaaleffatuun kanneen mootummaa shororkeessaa kana duuba goruun jajjabeessanii fi tumsan akka hariiroo isaanii gamaaggaman yaadachiisuun gahee isaa bahatee jira. Fuula duraafis kun kan itti fufu taha. Haa tahu malee iyyatni ummatoota cunqurfamoo bilisummaa fi dimokraasiif falmanii hawaasa addunyaa irraa deebii fi tarkaanfiin quubsaa fudhatamuu dhabuun mootummaan Wayyaanee sodaan alatti tarkaanfii suukanneessaa ummatoota irratti fudhatu akka itti fufuuf onnachiisee shororkeessummaa moootummaan durfamu akka itti fufetti jira.