Image
Reply
Monthly Archives: April 2021
Ibsa Gaddaa Jaarmiyaa Qeerroo Bilisummaa Oromoo Irraa
Ibsa Gaddaa Jaarmiyaa Qeerroo Bilisummaa Oromoo Irraa
[SQ Eebla 13/2021]Balaa konkolaataatiin boqochuu dargaggoo Taakkalee Fiqaaduu wayita dhageenye gadda guddaatu nutti dhaga’ame. Sochii Qeerroo Bilisummaa Oromoo magaalaa Naqamtee keessatti qooda ogummaafi kan isarraa eegamu ba’achaa turuusaatiin Taakkalee Fiqaaduu oolmaa guddaa oolee Qabsoo Bilisummaa Oromoo saffisiisuu keessattis qooda guddaa gumaacheera. Taakkaleen magaalaa Naqamtee keessatti mana hojii ogummaa isaa ‘Take Techno Centre’ jedhamu kan qabu yommuu ta’u, dandeettiifi ogummaa isaan kan wal qabatuun sochii Qeerroo Bilisummaa Oromoo utubaa tureera. Addatti ammoo raadi
yoon Sagalee Qeerroo Bilisummaa Oromoo yeroosaa eeggatee akka tamsa’u taasisaa turuu keessatti qooda olaanaa gumaacheera. Bara 2017-2018 gidduutti sababa mormii uummanni mootummaa irratti taasisuuf yeroo Oromiyaa keessaa mootummaan odeeffannoon akka hin daddabarre taasisuuf tajaajila interneetii bilbilaa kutaa turetti Taakkaleen mana interneetii (WIFI) waan qabuuf odeeffannoolee sochii uummataafi Qeerroo Bilisummaa Oromoo dabarsuu keessatti deeggarsa guddaa taasisuudhaan dirqamasaa ba’ataa tureera.
Miseensonni Qeerroo Bilisummaa Oromoo diinaaf akka hin saaxilamne tumsuu, rakkooleen adda addaa yeroo mudatan sabboontonni Qabsoo Bilisummaa Oromoof hojjetan kiyyoo diinaa akka hin seenne taasisuudhaan gumaacha irraa eegamu taasiseera. Wantoota icciitii dhaabaa ta’an: faayiloota adda addaa, viidiyoolee, ragaalee sagalee, suuraalee sochii qabsoof dhimma itti ba’amu, dokimentiiwwan adda addaa isa biratti akka walitti qabamuufi icciitii sochii Qeerroo Bilisummaa Oromoo tiksuudhaan qooda olaanaa seenaan hin daganne raawwataa tureera. Dabalataanis, Taakkaleen magaalaa Naqamtee keessatti nama naamusa gaarii qabu, nama hojii isaatti cimaafi tattaafataa, hawaasa hunda biraa jaalala qabaachuudhaan fakkeenya kan ta’udha. Dargaggoon Oromoof oolmaa guddaa oole kun balaa konkolaataatiin lubbuunsaa darbuun uummata Oromoof gadda guddaadha. Addatti ammo Qeerroo Bilisummaa Oromoof gadda ulfaataadha. Taakkalee Fiqaaduu Eebla 12/2021 utuu magaalaa Naqamteerraa gara Finfinnee deemaa jiruu Lixa Shaggar magaalaa Baabbichiitti balaa konkolaataa mudateen lubbuunsaa darbe. Akka odeeffannoo qabnutti isa waliin lubbuun namoota 7 ta’an balaa kanaan darbeera.Uummata Oromoo bal’aa, Qeerroo Bilisummaa Oromoo, maatiifi hiriyyoota Taakkalee Fiqaaduuf jajjabina hawwaa, lubbuunsaa jannataan haa qananiitu; boollasaa daadhiin haa guutu jenna!
Qeerroo Bilisummaa Oromoo
Eebla 13/2021Finfinnee
Cuunfaa Imala Qeerroo Bilisummaa Oromoo bara 2011 hanga 2021
Cuunfaa Imala Qeerroo Bilisummaa Oromoo 2011 hanga 2021
Yoomiyyuu Moosisaa Irraa
(Hundeeffama Qeerroo Bilisummaa Oromoo waggaa 10ffaa)Gaafa guyyaa Guraandhala 8,2011 xalayaan waamichaa “Diina Waloo irratti waliin qabsaawuun gaaffii yeroo fi dirqama seenaati.” jettu Maadhee ABO dhaqqabde. Xalayaan kun Chaappaa ABO kan of irraa qabdu xalayaa seenaa qabeettii dha. Maadheen ABO Oromiyaa keessaa barattoota Yuunivarsiitii, qotee bulaa, barattoota mana barumsaa sadarkaa lammaffaa fi barsiisota, hojjetoota mootummaa fi caasaa uummata Oromoo mara hammate ijaarsa jaarmayaa dargaggootaa ifoomu eeggachaa jira. Dambaliin Sagalee Bilisummaa Oromoo (SBO) labsa jaarmayaa dargaggootaa kana eegee gabaasuuf eegaa jira. Yeroon isaa Ebla 2011 ture. Dargaggootni,barattootni Yuunivarsiitii qaroo tahan marii barbaachisuu fi gamaggama haala qabatamaa siyaasa biyya keenyaa taasisuun Ebla 15, 2011 Jaarmayaa dargaggootaa kan bilisummaa fi Dimokiraasii (Oromo National Youth Movement For Freedom and Democracy), Qeerroo Bilisummaa Oromoo loogoo isaa waliin ifoomsan. Jaarmayaan Qeerroo Bilisummaa Oromoo guyyaa seena qabeessa,Guyyaa Gootota Oromoo irratti haala kanaan Ebla 15,2011 labsame. Miidiyaaleen hidda dhiiga qabsoo Oromoo tahan SBO boodas kanneen akka Seife Nebelbal fi Raadiyoo Simbirtuu jaarmayaa kana uummata keessa galchuu keessatti qooda jalqabaa warra qabani dha. Ijaarsi caasaa Qeerroo Bilisummaa Oromoo 2011 kun namuusa,mul’ata isaa barsiifachuu itti fufe. Jalqabas warraaqsa aadaa fi duudhaa irratti xiyyeeffachuun uummatni Oromoo ayyaana irreechaa irratti of qusannaa malee akka hirmaatu, kan bakka irreechaatti argamus sagalee isaa dhageessisuu akka eegalu dadammaqinsi guddaan hojjetame. Waraqaaleen dhaadannoo magaalota Oromiyaa keessa facaafaman; maadheen jiru bakka jirutti wal ijaaree seenaa, duudhaa uummata keenyaa tiksaa mul’ata kaa’ameef akka imalu taasifame. Haala kanaan irreecha 2012 irratti uummatni hedduun seenaa keessatti adda tahe Bishooftuutti wal arge. Dargaggootnis garbummaan wayyaanee nu gahe jechuun sagalee isaanii dhageessisan. Sirbootni warraaqsaa yaaddoo diinaa tahan. Guyyaa tokkichattis wayyaaneen uummata irreechaaf deeme 600 caalu hiite. Kun uummataa fi Qeerroo Bilisummaa Oromoo xiiqii keessa galche. Uummatni miliyoonaan bahee irreeffachuu duwwaa osoo hin taane ardaaleen jilaa Oromiyaa keessaa xiyyeeffannoo akka argataniif uummatni kutatee akka ka’uuf sababa tahe. Motora dammaqinsa kanaa tahuun Qeerroon Bilisummaa Oromoo dadammaqsuu, ijaaruu, qindeessuu itti fufe.
Duula Sanyii Dugguugaa fi Rorroo Oromiyaa fi Oromoo Irratti Raawatamaa Jiru Dura Dhaabbachuuf Qabsoo Keenya Dacha Dachaan Qindeessina!
Duula Sanyii Dugguugaa fi Rorroo Oromiyaa fi Oromoo Irratti Raawatamaa Jiru Dura Dhaabbachuuf Qabsoo Keenya Dacha Dachaan Qindeessina!
(IBSA JAARMAA ABO BIYYA AMBAA, Ebla 08 bara 2021)
Roorroo fi miidhaan Oromoo irra gahamaa jiru fuula maraan yoom illee caalaa hammaachaa fi babal’achaa dhufee jira. Gochaan suukanneessaa fi jibbisiisaan ummatootaa gidduu deemamaa jiru saaxilamuu, balaaleffatamuu fi dura dhaabbatamuu qaba jennee amanna.
Baroota sadan dabran ifatti Sabboonummaa Oromuummaa dhabamsiisuuf Mootumman Mummichaa Ministeeraa Abiyiin durafamuu dhabbataa fi dhawwataan akeeka gaggeessaa jiru yeroo tahu dhihoo kana Oromootni Walloo waan Oromoo tahaniif duwwaa ifatti duulli itti banamuu gabaasan jiran mirkaneessaniiru. Humnii Addaa Bulchinsaa nannoo Amaara (“Milishaa fi Liyyuu Haalii kan jeedhaman”) Qindoominaan magaalotaa fi gandeen aanoota Sanbatee Jiillee, Arxummaa Kursii Dawwaa Caffa keessatti argaman hundatti duulanii xinnaa-guddaa, dhiiraa-dubartii, hidhataa fi harka-duwweessa utuu hin jedhiin namoota 307 ajjeesanii namoota 375 madeessani wal’aansa dhorkaniiru. Manoota 400 gubanii qabeenya mili’onota hedduutti lakkaawaman saammatanii kaanis barbadeessaniru. Oromoota dhuman keessatti kanneen geejjiba ummataa fi ambuulaansii dhaabsisanii buusuu fi hospitaala keessaa baasanii qaluun, dhagaa fi rasaasaan rukutanii ajjeesan hedduu dha.
Gochaan jibbisiisa fi suukanneessaan akkasii Kaabaa Shawaa fi baha Wallagga kanneen qubsuma Amaaraan waldaangessan hulluuqanii seenuun ummata Oromoo ajjeesuun fi qabeenya saamuun/barbadeessuun hojii dhaabbataa hidhattoota bulchinsaa nannoo Amaaraa taheera. San bira dabranii Oromiyaa bakkoota biraattis waraanni Eritriyaa waliin duulanii gochaa mancaasuu raawwatuuf mootummaan bobbafamnii jiru.Figichoon lafa babbaliifanaan Humnii waraana yeroo waraanii Mootummaa Federalaa fi Adda Bilisummaa Ummataa Tigrayii (ABUT) tahe keessatti humnaan dhunfachuu nannolee Walqit Xagadee fi Rayyaan raga qabatamaa dha. Continue reading
Ebla 15 Guyyaa Goototaa fi Dhumaatii ANNOOLEE ,CALANQOO yaadanna!
Ebla 15 Guyyaa Goototaa fi Dhumaatii ANNOOLEE ,CALANQOO yaadanna!
Maalummaa saba tokkoo isa har’aa beekuuf kan darbe qorachuun barbaachisaa ta’a .
Ibsa Qeerroo Bilisummaa Oromoo
Seenaa Oromoon keessa darbe qoratanii yaadachuun kan har’aa cimsachuuf baayyee barbaachisaa waan taheef Yaadannoon Guyyaa wareegamtoota keenyaas kanuma dhugoomsa.
Guyyaan Gootota (Wareegamtoota) Oromoo Ebla 15, 1980 irraa eegalee waggaa waggaan kabajamaa fi yaadatamaa yoona gahe. Gootota gaafa alagaan biyya Oromoo cabsuuf itti duule diina biyya ofii irraa ittisuuf jecha diddaa gabrummaa irratti wareegaman dabalatee qabsaa’otni bilisummaa Oromoo bifa adda addaan hanga har’aatti wareegama baasan hunda guyyaa kana yaadatna. Kana waliin, guyyaan wareegamtoota Oromoo, guyyaa miseensoti Adda Bilisummaa Oromoo, deggertootaa fi uummati Oromoo bal’aan kaayyoo sabboontoti Oromoo dabran wareegamaniif galmaan gahuuf waadaa seenan itti haaromsani dha. Akka fakkeenyaatti Oromoon Arsii warra Nafxanyaa ofirraa ittisuu keessatti, keessumaa bara 1881 hanga 1886’tti lola guddaa taasisan. Minilik wayita sanatti meeshaa ammayaa bittaafi deggersaan Awurooppaa irraa argatuun ol aantummaa qabaatus, Arsiin akka adda waraanaa biraa salphaatti hin jilbeeffanneef ture. “Arsiin lammata akka inni mataa isaa ol hin qabanneef qoor-qalbii isaa cabsuuf kan godhan keessaa “Harkaafi harma irraa muranii morma isaaniitti fannisanii akka isaan qabatanii hawwaasa keessaa dhufanitti deebisan taasisan. Sanas Arsiin argee jiilee lammata mormee akka jala dhaabbachuu hin dandeenye hamilee cabsanis qabsoo isaa irraa dhaabee takkaa fedhii isaan tole jedhee akka hin bulle seenaan ni hima. Danaa fi ijaarsi Siidaa Aanolee yeroo ammaa ijaaramee jiru gochi badii gita bittaa sirna Nafxanyaa uummata Oromoo irratti raawwatame akkaataafi bakkaan kan ibsu tahee ijaaramus yeroo ammaa kana akka diigamuuf haalotni mul’atan hedduun jiraatanis mormiin ummata irraa nu mudata jechuun ammaaf waan dhiisan fakkaatanis dhahataan siidaa Aanoolee yaadannoo wareegamtootaa murni amma aangoorra jiru diiguuf akka jiru cilaalcilli mul’ataa jiran waan jiruuf kana ummatni Oromoo tiksatee dhaloota seenaa Aanoolee barsiisuu qaba. Sababaan siidaan Aanoolee dhaabbateef “Kaayyoon isa inni guddaan gochi badii akkasii kun akka hin dabalamneefi dhaloonni dhufu akka irraa baratu gochuudhaaf yaadamee wareegama qaalii ilmaan Oromoo gaggeessaniin ijaaramuu dandaheera.
Gama biraanis akkuma Aanoolee Baha Oromiyaa irratti duulli Oromoo dhabamsiisuuf Calanqootti godhames seenaa GGO keessatti yaadatamee oola. Waraanni Calii Calanqoo lola loltuu Minilikii fi ummata Oromoo fi Hararii kanneen baha Itoophiyaa keessa jiraatan gidduutti bara 1887 godhamedha. Waraana kanarratti namoota baayyeetu dhume. Dhumaatiin kuni hanga har’aatti Calii Calanqoo jedhamuun beekama. Gootota waraana Minilik ummatarratti bane kana ofirraa qolachuuf waraana geggeessee duule keessaa tokko Bakar Waareeti. Bakar Waaree hoogganaa waraana Raabaa Doorii akka ture seenaan kan ibsu yoo tahu gootota akka Bakar Waaree kan miilli isaa lola sanirratti cituun achi buuteen dhabamee fi gootota kumaatama achitti wareegamanii lafeen isaanii hanga har’aa ooyruu keessaa qotamee baafamaa jiru guyyaa Ebla 15 yeroo kabajannu yaadannee kan oolluu fi seenaa isaanii dhalootaaf dabarsinu taha. Siidaan yaadannoo nammota waraana kanarratti dhumaniif godina Harargee Bahaa aanaa Meettaa keessatti, Calanqootti ijaarramee jirus akkuma kan Aanoolee yaadannoo bara sanaa dhaloota barsiisuuf kan ijaaramedha.
Egaa GGO yeroo kabajnu gootota Oromoo qabsoo biyya isaanii fi roorroo alagaan itti duule of irraa qolachuuf jecha wareegaman hunda kan yaadannee dabarsinu yoo tahu Seenaa Oromoo keessatti Ebla 15, guyyoota kaan irraa wanni adda taasisu bara 1980 keessa hoogganooti siyaasaa Adda Bilisummaa Oromoo akka qaroo ija Oromootti ilaalaman amantaadhaan adda bahuu diddaan, kuun Islaama, kaan Kiristaana osoo hin jedhiin jumulaan wareegamanii tokkummaa saba Oromoo dhiiga isaaniin akka mirkanooftuuf warra wareegame waan taheef guyyaan sana irraa qabee Ebla 15 wagga waggaan kabajamas har’a gahe. Sanaan asittis hoogganootaa fi miseensoti Adda Bilisummaa Oromoo, deggertootaa fi ummati Oromoo, qabsaawotni bilisummaa bifa adda addaan qabsoo keessatti qooda qaban walumaa gala sabboontoti Oromoo xurree hoogganooti ABO gaafa duraa saaqan irra bu’anii mirga abbaa biyyummaa Oromoof osoo falmaa irra jiranii wareegaman kuma hedduutti lakka’amu. Har’as Waraanni Bilisummaa Oromoo, miseensotaa fi deggertooti qabsoo, addatti ammo Qeerroowwan (barattoonni fi dargaggooti Oromoo) walumaa gala uummati Oromoo bal’aan bilisummaa Oromoo mirkaneessuuf wareegama ulfaataa baasaa jiru.
QEERROO 