Gabaasa Qeerroo Dirre Qawaa,Hagayya 29,2014

Akkuma beekamui motummaan Wayyaanee ummanni Oromoo gaaffii mirga abbaa biyyummaa baroota dheeraaf kaasaa ture ammas haala abdachiisaan itti fufee jiru kana irraa soda qauun, ka’ee uumanni yaadi isaa akka tokko hin taaneef basaasotaa fi dabballoota uumata keessa bobbaasuu tooftaa godhate,kana iratti dabalees uumanni Oromoo magaalaa fi baadiyaa keessa qubatee jiru rakkoolee adda addaaf akka saaxilamuuf tajaajila mootummaa irraan dhufu mara itti waakkate.

Oromiyaa keessatti yeroo ammaa uummatni Oromoo mootummaa Wayyaaneetiin bifaa fi kallattii adda addaatiin miidhamaa jiruuchutu gabaasonni adda addaa ibsa. Akka gabaasni Qeerroo Dirre Dawaa irra har’a addeessutti rakkoon bishaanii fi ibsaa mudatee jira. Keessattuu gandoota Hayiwwan,Ganda Qore kan jedhaman haala miidhama guddaa keessa jiru, miidhaa guddaan kan irra gahe gandoota kana qofa yoo ta’ellee akka walii galaatti Dirre Dawaa keessa rakkoo gurguddaan kun mudatee jiraachuu gabaasni Qeerroo nu gahe addeessa. Dhimma kanaan wal qabatee jiraattootni sabbootno Oromoo magaalaa fi gandoota garagaraa Dirre Dawaa keessa jiraatan hunduu Fincla kaasuudhaan gaaffii mootummaa Wayyaanee irratti kaasaa jiraachuu gabaasi addeessa, gaaffiwwan uummanni jiraattotni rakkoo kana keessa jiran:

1. Jireenya hawaasaa fi uumataa hanga hin jijjiirreeti akkamiin mootummaan biyya bulcha? Diimokiraasii bu’aa uummata eguu labsii labsachuu irra jireenyi hwaasaa baroota hanga aangoo isaanii irra turan keessatti jijjiiirame hin jiru, rakkoon bishaanii fi ibsaa sirraawuudhaaf mare mootummaa eegu,rakkoon kuni hanga yoomitti?
2. Diingadee fi guddinni biyya keenyaa irra kan taa’eyyuu mootummaadhuma biyya kana bulchaa jiruudha,nurratti guddachaa gudiin biyaa odeessuun, akkasitti rakkoo kanaan saaxilamnee guddina isa kamtu ta’e? maaliin kan madaalameedha guddinni biyyaa?
3. Nuti rakkoo keenya kan himannuu fi dheebuu bishaanii fi dukkana keessa kan jiraannu nuuf furmaatni haata’u jennee gaaffii qabnu dhiyeeffanne maaliif mootummaan waraana isaa nukeessa tamsaasa? Humni waraanaa federaala irraa dhufee as qubate kuni ammatti naannoo kan gadhiisu tahu baannan tarkanfii barbaachisuun ititi fufna kan jedhuun uummanni akeekkachisa gochuu fi rakkoo keessa jiru himachuu irratti kan bobbaheedha.

Kana jedhuun ummani rakkoo kana keessaa bahuudhaf gaaffii garagaraa dhiyeessaa jira,mootummaan Wayyaanee uummanni rakkoo isaa kan himatuuf jecha humna waraana isaa naannoo san kan qubachiise tahuu akkasuma namootni Oromummaan isaanii of mul’isuu fi sabboonummaa qaban tikootaa fi basaastotaan kan hordofamaa jiran akka tahe gabaasni Qeerroo addeessa.

Dimshaashatti jiraattotni uummanni Oromoo Dirre Dawaa keessa jiraatan gaaffiwwan mirgaa gaafachu fi rakkoo keessa jiran ibsachuu irratti kan argamaniidha, kanumaan fincilli magaalaa Dirree Daawaa keessatti uummataan qabatee kan jiru tahuun mootummaan sodaa irraan humna waraanaa naannoon san qubachiisee akka jiru gabaasni Qeerroo addeessa.

Hagayyaa 29,2014 Mootumman Wayyaanee EPRDF gaaffii mirgaa uumanni Oromoo gaafataa jiruu fi diddaa sirnichaa bakka hundaa itti qabatee jiru dura dabbachuu fi sochii qindaa’aa uummata hunda hirmachisaa jiru irraa soda guddaa keessa seenuun hojjetoota mootummaa sadarkaa garaagaraa irra jiraniif  maqaa mindaa hojjetoota parsentii(%) guddaan daballee jirra jedhuun ololli ofaama ture fincilaa hojjetootaa qabsiisaa jira.

Godina Jimmaatti barsiisotni kolleejjii barsiisota Jimmaa maqaa daballii mindaan walqabatee olollii ofamaa ture kan mirga keenya sarbudha malee mirga keenya hojjettootaa waan kabachiisuu miti, mootummaan kaleessa mindaan keessan persantii guddaan jechuun parseentii 58% fi isaa oliin isiniif dabalamee jira jechuun FDG dargaggootni Oromoo fi uummatni Oromoo waliigalatti gaggeessa jiru  fuul-dura dhaabbachuun sochii karaa hojjetoota dhalachaa jiru dhaamsuuf olola isaa butatee  fiigaa tur.Mindaa hojjetoota barasiisota koollejjii kanneen wajjiraalee secteroota garaagaraa irra hojjetanii 28% perooliin akka hojjetamuu yeroo murtee dabarsan warrii mootummaa naannoo Oromiyaa bakka buuna jedhan OPDO’n mallatteessuun yeroo fudhattee soba Wayyaaneen dura 58% tiin miindaan keessan isiniif dabalame jechuun ololaa ture, ammo gara 28% gadi buusuun peroliin akka hojjetamuu gochuun FDG tti barsiisotni fi hojjetootni Aanotaa fi sekteroota garaagaraa irra hojjechaa jiran akka seenan ta’ee jira.

Adeemsa Wayyaaneen daballii mindaa 58%tiin dabalee jettee gara 28%tti gadi deebisuun hojjettootaaf akka kanfalamuu gochaa jirtuu kana naannoo Oromiyaa qofa keessatti malee naannooleen Amhaaraa , Tigiraay  fi Kibbaa hin hin mallatteesinuu mediadhan ibsa godhaa jechuun kan morman yeroo ta’uu ergamtootni Wayyaanee Oromiyaa bulchaa jirra jettuu immoo mallateessuun fudhachuun haalan kan hojjetoota dheekamsiisa jiru yeroo ta’u, guyyaa har’aa kana yeroo dhagaa’an barsiisotni Oromoo kolleejjii barsiisota Jimmaa barnoota gannaa barsiisaa jiran guutummaatti hojii dhaabani mirgi keenya kabajamuu qaba. Mindaan kan nuuf dabalamus yoo ta’ee ogeessa waan taaneef gatii Ogummaa keenyaa tajajila kenninuuf malee mirga keenya sarbuuf bilisummaa keenya mulquuf kan dabalamaa jiruu fi olola sobaa ofaamaa ture hin fudhannu jechuun hojii barsiisuumma dhaaban.

Mootummaan Wayyaanee sochii FDG biyya keessatti gama hundaan hudhee isa qabee jirun aangoo irra darbamuuf kan jiru yeroo amma kanatti gaaffiilee gama hundaan hudhanii Wayyaanee qabanii jiraniif deebii tokko illee dhabuun uummata sodaachisuu qofaaf jedhee humna waraanaa off harkaa qabu konkolaatatti fe’ee Oromiyatti guura jira. Adeemsi kunis mootummaa wayyaanee kufaatii irra kan hin olchine ta’uu fi mirga ofii caalmatti akka falmataniif kan nama kakaasuu malee duubatti kan nama hin deebisne ta’uun ibsama jira.

 Hagayyaa 28,2014 FDG Gootota dargaggoota Qeerroo barattoota Oromootiin biyya keessatti Yuunibarsiitiilee garagaraa irraa finiinaa jiru gara uummata waliigalaatti tarkaanfatee jira .

Godina Bahaa Oromiyaa magaalaa Dirree Dawaatti uummatni magaalaa Dirree Dawaa gaaffii mirgaa kaasuun mootummaan Wayyaanee bakka nu bu’uu hin danda’uu nus bulchuu hin danda’uu jechuun FDGtti seenaani jiru, uummatni dammaqinsa siyaasaa fi sochii warraaqsaa FDG garbummaa goototni dargaggootni barattootni Oromoo biyyaa keessatti qabsiisuun mirga keenyaaf falmaa jiran gaaffii keenyadha, dargaggootni Oromoo bakka nu bu’uu danda’uu jechuun guyyaa keessa sa’aatii 6:00 irraa eegaluun uummatni waldammaqsuun daandii cufee gaaffiilee mirgaa kanneen akka bulchiinsii dimookiraasii hin jiru, nuti mootummaa dimookiraatawaa barbaadna malee mootummaa EPRDF kan uummataa fi dargaggoota rasaasaan ajjeesaa jiru hin barbaadnu,, tajajilootni hawaasummaa kanneen akka ibsaa, bishaan dhugaatii, fi network nurraa cicitaa waan jiruuf hedduu rakkachaa waan jirruuf mootummaan kun nurraa bu’uu qaba. nuti mootummaa bakka nu bu’uu danda’uu hundeeffachuu qabna, nuti nagaa fi dimookiraasii tasgabbii barbaadna.

Gama biraan mootummaan Wayyaanee humna waraanaa daangaa biyyaa eeguu magaalaa guddaa hagana ga’utti deebisuun yakkoota akka ajjeechaa, saamichaa fi humnaan dirqisiisanii gudeeduu ilmaan keenya fi dubartoota keenyarratti rawwachaa jiruuf seeratti nuuf dhiyaachuu qaba jechuun uummatni FDG itti fufsiisee jira. yeroo amma kanatti maddeen keenya magaalaa Dirree Dawaa irraa akka nuuf gabaasaa jiranitti magaalaan Dirree Dawaa jeequmsa keessa seentee jirachuun gabaafamaa jira.

Mootummaan Wayyaanee akkuma amala isaa humna waraanaa fi poolisii Federaalaa uummatatti bobbaasuun sochii uummataa kana dhaabsisuuf yaalii guddaa godhuus uummatni nuti waraana hin barbaadnu mirga keenya kabachiifachuu fi gaaffii keenyaaf waraannii deebii hin ta’uu jechuun mormii jabeessan boodarraa mootummaan wayyaanee gaaffii keessaniif deebii ni kennina jechuun waadaa hin jirre seenuun uummataa fulduratti beellamuun akka uummaatni bittineeffamuu taasisee jira.

Gama biraan Godina Lixa shawaa Aanota kanneen akka Midaa Qanyii,  Jalduu, Amboo, Tokkee Kuttaayee, Gindabarat, Calliyaa Geedoo, Xuuqur Incinnii, Giinciii, Meettaa Roobii fa’atti diddaan uummataa haalan jabaachuun uummatni walga’ii wayyaaneen sadarkaa aanaa fi gandoota irratti qopheessuun olola ofufu yaala jirtuu diddaa uummataan fashalaa’e jira. Uummatni Oromoo mootummaan abbaa irree rasaasaan nu ajjeesaa jiru walga’iin isin waliin qaba jedhee walitti nu qabuuf yaaluun isaatuu qaanii guddaadha  nuufisan.