“Dhiigni Gootota Keenya Fincila Diddaa Garbummaa Irratti Dhangala’e Yoomiyyuu Hindagatamu!”
Seena addunyaa keessatti sabni tokko yeroon itti garboomuu malu akkuma ture, qabsoo diddaa garbummaa gara Bilisummaatti ceesisu gaggeessuudhan immoo hidda gabroomfattootaa buqqisee Bilisummaa of gonfachuunis tureera. Sabni Oromoos saba addunyaa keeessaa saba seenaa, Afaan, aadaa ofii qabuu fi saba bal’aa yommuu ta’u akkuma saboota biro duula gabroomfattoonni gargaarsa biyyoota alatiin Oromoo duula qorqalbiitin cabsanii akka mataa isaa ol qabatee hin jiraanne gochuun isaani kan dagatamuu miti.Ta’us, Oromoonni takkaa tole jedhanii fedhii bittootaa gaggeessaa hin turre. Akk fakkeenyaatti fincila Walloo, Baalee, Calanqoo fi iddoo biraattis gaggeessaa turuun ni yaadatama. Sabni gabroome waanjoo gabroomfatootan irratt fe’ame ofi irraa kaasuf immoo qabsoo Bilisummaa finiinsuu fi humna jabaa tokko kan diddaa gabrummaaf ummata qindeesuun furmaata filanno hin qabne akka ta’es nama jalaa kan dhokate miti.
Haaluma kanaan seenaa QBO keessattis barattoonni fi beektonni Oromoo gaaffiin Oromoo gaaffii haqaa akka ta’e baroota 1960 jalaqaba irraa kaasee, barattoonni Oromoo yuuniversiitii adda addaa keessa jiran, fkn kan akka Gabayyo Firrisaa dura taa’aa barattootaa kan ture fi Baaro Tumsaa dura taa’aa barattoota Itiyoophiyaa bara 1965f,barattooni Oromoo yeroo sana turan gaaffii sabummaa kaasudhaan mooticha Hayilesillasetti mataa dhukubbi itti ta’aa turan, qabsoon keenyas kan hundeefame gaaffi isaanitti deebbii kennu fi akkasumas harqoota gabrummaa kan bara dheeraaf isaanirratt fe’ame offirraa qolachuudhan bilisumma Oromoo fi walabummaa Oromiyaa mirkaneessuf ture ammas immoo ittumma fufiinsan otoo addaan hincitin gaggeefamaa jira.
Hardhas gaaffiin saba Oromoo gaaffii sabummaa,gaaffii abbaa biyyummaa, gaaffi eenyummaa, gaaffii kabajamuu mirga dimokiraasi fi dhala namaa fi gaaffii mirga hiree ofii ofiin murteeffachuu waan deebbi hin argatiin jiruuf jecha ilmaan Oromoo golee oromiyaa hunda keessatti gaaffii mirgaa kaasudhaan gootummadhan falmaa guddaa gochaa jiru garboonfattoota abashaatti quuqa laphe ta’e waan hirriiba isaan dhorkeef oromoota falmatan lafa irraa fixuuf tarsiimo godhate ka’e. Haaluma kanaan haala yeroo ammaa oromiyaa keessa jiruu fi Oromoon itti jiru xiinxala keessa galchuun barbaachisa ta’a.
Bilisummaa Oromoo fi walabumma Oromiyaa dura dhaabbachuuf jecha gochaa garaa hammeenyaa mootummaa abbaa irreetin haala suukkanesaadhan Oromoota irratti gochaa sanyii duguuggaa gaggeessaa turuufi ammas itti jiraachun isaanii ifaadha. Dhiyeenya kana tarkaanfii Boonsaa WBOn irratti fudhateen kisaaraa baay’en waan irra ga’eef humnii diina ummata keenya naannoo Oromiyaa, Harargee iddoo Daaroolabuu jedhamutti Oromoota naannoo sana keessaa jiraatan irratti hidhaa fi dararama guddaa irraan ga’aa jira.
Qabsoo Bilisummaaf deemsifamaa ture keessatti goototi Oromoo qaqqaalii ta’an itti wareegmaniiru.Wareegama isaanii kanatu hardha akka Oromoon Oromummaa isaaf falmatuuf kan karaa saaqe.Gootonni ilmaan Oromoo baay’en lubbuu isaanii kan jijjiirraa hinqbne wareegudhaan daandii QBO dhiiga fi lafee isaanitiin saaqan. Kana keessaa muraas isaanii kan akka: J.Taaddasaa Birruu, Elemoo Qilxuu, Magarsaa Barii, Baaroo Tumsaa, Abboomaa Mitikkuu, Gadaa Gammadaa, Jaatanii Aliifi kan biros baay’en itti wareegaman.Wareegama gootota keenyaa kanatti sagalee tolchuuf jecha kan hardha ilmaan Oromoo baay’en kufanii kuffisuu filatanii qabsoo Bilisummaa Oromoo kallacha isaa ABO jalatti ijaaramanii finiinsaa jiraniif. FDG- Diddaa Ummataa (Civil disobedience) Sochii ummatni Oromoo kabajamuu mirga isaaf malu argatuuf gaggeessaa jiruudha!
Akeekni hundee FDG taligaa/bulchiinsa Oromiyaa dhuunfaa mootummaan ala taasisuu Oromiyaa dhuunfachuuf haala aanjessuudha. Akeekni kunis kan mirkanaa’u, Oromiyaan kan Oromoo ta’uu mirkaneeffachuu, irree mootummaa kan sagalee uummataa ukaamsu ofirraa kaasuu, diddaa barattootaa, qonnaan bulaa, hojjattootaa fi kkf adeemsisuu fi bal’isuun aangoo fi caasaa mootummaa ofirraa kaasuu, Sagalee sabaa Oromiyaa guutuu irratti dhageessissuu, QBO ukkaamama jalaa baasanii keessaa fi alatti caalatti dhageessisuu, Oromoota human milishaa,poolisii tikaa fi bulchiinsaa ajaja diinaa jalaa baasanii mooraa qabsootti dabaluu, Naannolee bulchiinsa fi caasaan mootummaa dadhabsiifamuun mirkanaa’etti mootummaa ummataa bakka buusaa deemuu.Kunis bulchiinsa,tikaa fi human ittisa ummataa ijaarrchuu dabalata.
Ummanni yoo maal ta’e diddaa gochuu danda’a?
Seenaa irraa akka hubatamutti, ummanni diddaa gochuu danda’u, ummata ijaaramee fi dammaqiinsa horateedha. Ijaaramuu jechuun ummata wal-dhaga’u, waliif ajajamu, yaada tokko qabu, wal irratti amantaa qabu ,afaan tokko dubbatuu fi waliin adeemuu jechuudha. Ummanni ijaaramuuf ammo dhaabni ykn jaarmayaan isa ijaaru jiraachun barbaachisaa dha.Yoo kan ummata dura adeemee isa ijaaruu fi karaa itti argisiisu hin jiraanne FDG gaggeefamu firii hin qabaatu. Yoo ijaarame ummanni human guddaa dha.Jaarmayaa malee baayyinnii ummataa human ta’uu hin danda’u. Ummannii yeroo diddaa adeemsisu of irratti amanuu fi shakkii malee qabsoo isaa fuula duratti deemsisuu qaba.
Gaaffilee Fincila Diddaa Garbummaa irratti ka’uu malan maal fa’aati?
Fincila diddaa garbummaa irratti gaaffileen ka’uu malan akkuma haalaafi yeroo isaatti kan jijjiiramuudha. Haata’uutii, hundeen gaaffii saba sanaa dagatamuu hinqabu. Qabsoo Saba Oromoo keessatti fakkeenyaaf gaaffilleen hedduu ka’anii ittiin faincilli diddaa garbummaa finiinaa tureera; ammallee itti jira. Gaaffilee jajjaboo gootonni Oromoo FDG irratti yeroo adda addaa belbelchaa turan keessaa haga tokko mil’chuun nidanda’ama. Isaan keessaa:
§ Mirgi hiree murteffannaa Ummata Oromoo haa Kabajamu!!
§ Abbaan biyyummaa Oromoo haa Kabajamu!!
§ ABOn Kallacha Qabsoo Bilisummaa Oromoo ti !
§ WBOn Irree Ummata Oromooti!
§ ABO malee OPDOn nu bulchuuf mirga hin qabdu!!
§ Waldaan MaccaaFi Tuulamaa haabanam! Hooggantooti isaas haahiikaman!!
§ Gaaffiin Oromoo hiree murteeffannaan malee deebii kabeebsaan hinfuramu!
§ Hidhaa fi Ajjeechaan Oromoo irraa haa dhaabbatu!!
§ Hidhamtooti Siyaasaa Oromoo hundi haa hikaman!!
§ Namooti Oromoo ajjeesaniifi garmalee miidhan seeratti haadhiyaatan!!
Finciloota ammaan dura turan: fincila bara 2001- Sadaasa 9, 2005tti finiinaa turan waan ittiin adda bahan hedduu qaban. Fincilooti kunneen akka walii galaatti yeroo ilaalaman, tokkoffaa, akeeka siyaasaa kan mirga ummata Oromoo gonfachuuf galii isaa godhatee kan deemu ta’uu isaati. Bifa qindoomina qabuun gaafii siyaasaa, hawaasummaa fi dinagdee ifaa fi haala Oromoo hundaa hammateen gaggeefame malee akka duraa ka’ee dhaamu fi iddoo adda addaati fi murna murnaan kan gaggeefamee miti. Lammaffaa, FDG waamichaa fi qindoomina ABO ummata oromoof godheen jala qabamuu isaati.Barattoonni fi ummatni oromoo mootummaa diinaa irratti fincila gara garaa tolchaniiru. Bosonni Oromiyaa yeroo diinaan gubate, mana barnootaa keessatti yeroo murnii diinaa tuqaa fi tutuqaa gara garaa kan maqaa Oromoo xiqqeesu fi xureessu ta’ jedhanii hookkara (jeequmsa) uumuf tolcha fi yeroo jijjiirraa maqaalaa guddittii Oromiyaa Finfinnee irraa gara Adaamattii kaasuf karoorfatan Barattoonnii fi ummannii itti finciluun dura dhaabbannaa guddaa itti argisiisuf mormii argisiisaniiru. FDG kun Oromiyaa mara waliin gahuu isaa ti. FDG bara 2001 jalqabee guddataa Sadaasa 9, 2005 itti fufee golee Oromiyaa hundaa waliin gahe.Kun barattoota,qoteebulaa,hojjatoota,darggaggoota fi qaamolii biraas bifa adda addaatin kan hirmaachiseedha. FDG marsaaa kana Sadaasa 9, 2005 itti fufe kun yeroo dheeraa turuu isaati. Otoo addaan hin citin FDG waggaa tokkoo oliif ture. FDG bara 2001 jaqabee deemaa dhufee Sadaasa 9, 2005 itti fufe kun kan akka yeroo duraa qindoomina malee ka’aa dhaamu waan hin ta’iniif.
Gootota Barattoota Oromoo kan harqoota gabrummaa saba oromoo irraa buusuf jecha mormii FDG humna mootummaa dura dhaabbachuun mormii gaggeessaa turan irrattii iddoo fi haala adda addaatin lubbu isaanii qaalii dabarsanii daandii haqaa barbaacha irratti wareegaman keessaa kan akka: Almaayyoo Garbaa, Gaaddisaa Hirphaasaa, Simee Tarrafaa, Shibbiruu Damissee, Malkaamuu Tarrafaa, Darribee Jifaar, Jaagamaa Badhaanee, Kabbadaa Badhaasaa, Yaasiin Mahaammad, Alamuu Tasfaayee, Lammaa Anbassee, Caalaa Xiiqii, Abdallaa Haasan fi kan biroo baay’ee seenaan ilmaan Oromoo bara baraan isaan ni yaadata,Gumaa Isaanii Ni Baasna!!,Kaayyoo Isaan kufaniif Galmaan ni Geenya!!
FDG ummata oromoo ammaoo haalleen kanneen dandamatee daran tarkaanfachuu fi galma isa gahuufi waan maluuf oromoon oromoo fi oromiyaaf yaadu FDG bifa haaran itti hiriiree gahee lammumaan irra jirtu bahuu akka qabu hubatuun barbaachisaa! Gama biraan hanqinoota mul’atan fooyyefatanii,keessumaa deegarsaa oromoo biyya alaa fi hirmaanna bifa adda addaan kan akka hiriira bahuu,barreesuufi qaamata adda addaa dubbisuun rakkoo oromoofi sochii FDG kanati akkasumas QBO waliigalaatti sagalee horuu irratti jabbinaafi bifa addaan akka hojjatamuu qabu dagatamuu hin qabu! Akkasummas Oromoota sababa FDG kanaan qe’eerraa buqqa’an, biyyaa baafaman, hidhaman, hojiifi barnoota irraa ariyamanii biyya ollaa keessatti rakkachaa jiran gargaaruufi hamileen jajjabeessuu irraatti hojjachuun fardii taati. Dhumarratti gootota FDG irraatti wareegaman yaadachaa, kaayyoo isaan wareegamaniif wal hubachiisaa ofduraaf waadaa haaressinee ija akka itti goonu irbuu keenya kalee san maqaa jaallen kufaniitin haahaaromfannu!!
Ummanni keenyas, irree tokkoon diina mirga keenyarra ejjatetti akka bobbaa‘u itti dhaammanna. Dandeettii fi qabeenya qabnuun FDG daran akka jabaatee itti fufuufi tokkichummaan ka’uudhan kan yeroo duraa caalaa akka hamilee, kutannoo fi murannoon kaanee wareegama gootonnii baasanitti ija gochuuf waadaa keenya haaresinee xiiqiin hojjachuufi haakaanu! Kaayyoo goototni keenyi wareegamaniif galmaanis haageenyu!
Gadaan Gadaa Bilisummaati!
Injifanoon Ummata Oromoof!
SOCHII BARATTOOTA OROMOO BAHA AFRIKAA (SBOBA)
Sadaasa 9, 2008: Guyyaa Yaadannoo FDG.
Share this:https://www.gofundme.com/8bds2wgk
Like this:
Like Loading...